Aile konutu şerhi 4721 sayılı Türk Medeni Kanun’unun 194.maddesinde düzenlenmiştir. Kanuna göre aile konutu şerhi, eşlerden birinin aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshetmesini, diğer eşin rızası olmadan aile konutunu devretmesini ya da aile konutu üstünde kısıtlayıcı hak tesis etmesine engel olur.
Aile konutu şerhi eşlerden birinin istemiyle konulabilir. Bu bakımdan bu şerh özellikle ekonomik açıdan dezavantajlı eşleri aile konutu üzerinde ciddi anlamda söz sahibi yapmıştır. Şerhin konulması talebi taşınmazın bulunduğu yerdeki tapu müdürlüğüne yapılır.
Taşınmazın devri yahut bir hakla kısıtlanması için diğer eşin rızasını alamayan eş hâkimin müdahalesini talep edebilir. Ayrıca aile konutu kira sözleşmesiyle sağlanmışsa, sözleşmeye taraf olmayan diğer eş, ev sahibine yapacağı bildirimle kira sözleşmesinin tarafı ve sözleşmeden doğan borçlardan eşiyle beraber müteselsilen sorumlu olur.
Aile konutu şerhi, malik olmayan eşleri aile konutu üzerinde söz sahibi kılması ve eşlerinin ailenin geleceğine zarar verici tasarruflarda bulunmasını önlemesi, kolaylıkla konulabilmesi ve şerhin kaldırılmasının sıkı şartlara bağlanmış olması bakımından çok önemli bir düzenlemedir.
Aile konutu ancak eşlerin devamlı surette birlikte yaşadıkları konut için konulabilir. Başka bir ifadeyle yazlık, dağ evi vb. eşlerin sürekli surette birlikte yaşamadığı, ara ara kullanılan konutlar bakımından aile konutu şerhi düşülemez.
Aynı şekilde üçüncü şahısların taşınmazları bakımından aile konutu şerhi verilemez. Başka bir ifadeyle aile konutu kira sözleşmesiyle sağlanmışsa, aile konutu üçüncü şahsın taşınmazı olduğundan ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanun’unda üçüncü kişilerin taşınmazlarına aile konutu şerhi konulabileceği belirtilmediğinden bu halde şerh konulamaz. Bu durumda diğer eşin ev sahibine yapacağı bildirimle kira sözleşmesinin tarafı olacağı kabul edilmiştir.
Ayrıca üzerinde intifa hakkı bulunan taşınmazlar bakımından bu şerhin işlenmesi mümkün değildir.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?
Bu şerh ifade edildiği üzere aile konutunun bulunduğu yerdeki tapu müdürlüğüne başvuru üzerine konulur. Harçlar Kanununda bir hüküm olmadığından başvuru için bir ücret alınmaz.
Aile Konutu Şerhi İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Tapu Sicili Tüzüğünün tasarruf hakkını kısıtlayan şerhler için aranacak belgeler başlıklı 49.maddesinin C bendine göre, şerh için nüfus kayıt sisteminden ya da doğrudan nüfus müdürlüklerinden alınan yerleşim yeri (ikametgâh) belgesi ve evlilik birliğinin devam ettiğini gösterir nüfus kayıt örneğinin ibrazı şerhin konulması için yeterlidir.
Aile Konutu Şerhinin Etkisi Nedir?
Şerh konulması ile eşlerden biri diğer eşin rızası olmaksızın aile konutunu satamaz. Ayrıca üzerinde kısıtlayıcı hak tesis edemez, eğer konut kira ise kira sözleşmesini feshedemez.
Aile Konutu Şerhi Hangi Koşullarda Kalkar?
Aile konutu şerhi farklı şekillerde kalkabilir. Buna göre,
>Şerh malik olmayan eşin talebi üzerine konulmuşsa ancak eşin rızası ile kalkabilir.
>Şerh, eşlerden birinin vefatı sonrası diğer eşin talebiyle,
>Yeni bir aile konutu edinildiğinin ve şerhi o taşınmaz bakımından işlendiğinin ortaya konulması üzerine malik eşin talebi üzerine,
>Aile konutu şerhinin terkinine ilişkin mahkeme kararının kaldırılmasına ilişkin mahkeme kararının ibrazı ile kaldırılır.
Dikkat çekilmelidir ki, boşanmaya yahut evliliğin iptaline ilişkin mahkeme kararının ibrazı aile konutu şerhinin kaldırılması için tek başına yeterli değildir. Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 2013/4297 Esas, 2015/1187 Karar, 06.04.2015 Tarihli kararına göre aile konutu şerhi bu konuda alınmış bir yargı kararının bulunması halinde kaldırılabilir. Bu açıdan sadece boşanma kararının ibrazı ile aile konutu şerhinin kaldırılması talebi reddedilecektir.